2021 kasım ayında ilk defa 5 kişi çalışan sayısına ulaşan ve ancak bunlardan 46 yaş üzerinde bir kişi çalışanı olan bu işveren otomatik katılım sistemine kayıt olmak zorunda mıdır? Ayrıca Emekli gözetim merkezine bu konuyu telefon ile sormuştum sisteme giriş şartı 5 kişi ve 5 ininde 45 yaş ve altında olduğunda demişlerdi, tereddüt ettiğim bu konuda beni aydınlatır mısınız?
Toplam çalışan sayısının tespitinde, çalışanın “4/a veya 4/c kapsamında olmayanlardan” olması, 45 yaş üstünde olması vb. hususlar dikkate alınmayacak, o işverene bağlı tüm çalışanların sayısı esas alınacaktır.
1. Bireysel emeklilik sisteminin amacı nedir?
Bireysel Emeklilik Sistemi; mevcut sosyal güvenlik sistemimizi tamamlayıcı nitelikte olmak üzere, bireylere emeklilik döneminde ilave bir gelir sağlayarak refah düzeylerinin yükseltilmesine yardımcı olmak amacıyla kurulmuş tamamen gönüllülük esasına dayalı bir sistemdir.
2. Bireysel emeklilik hizmeti kimler tarafından sunulmaktadır?
Bireysel emeklilik hizmeti, Hazine Müsteşarlığı’nın gözetimindeki emeklilik şirketleri tarafından sunulmaktadır. Emeklilik şirketleri için Bireysel Emeklilik Kanunu’nda çok sıkı kuruluş ve faaliyet esasları düzenlenmiş, ayrıntılı denetim mekanizmaları oluşturulmuştur.
3. Bu şirketlerin sunacakları hizmetin, mevcut hayat sigortası şirketlerinin emekliliğe yönelik olarak sundukları emeklilik ürünlerinden nasıl bir farkı vardır?
Bireysel emeklilik sisteminin temeli sigorta mekanizmasından ziyade, uzun vadeli portföy yönetimi esasına dayanmaktadır.
Hayat sigortası sistemi aktüeryal esaslara dayalı olarak işler ve ölüm, maluliyet gibi çeşitli risklerle karşılaşıldığında kişileri bu risklerden korumak amacını taşır. Bireysel emeklilik sistemi ise temelde, bireylerden toplanan katkı paylarının, yatırıma yönlendirilmesi suretiyle kişilere yaşlılık döneminde ilave bir gelir temin etmeyi amaçlamaktadır.
Hayat sigortası poliçelerinin başka bir hayat sigortası şirketine aktarılması mümkün değil iken, bireysel emeklilik sisteminde birikimlerin asgari bir sürenin sonunda, başka bir emeklilik şirketine aktarılması mümkündür.
Hayat sigortalarında bireylerin yatırdıkları paralar havuz şeklinde yönetilirken, bireysel emeklilik sisteminde, birikimler katılımcının risk ve getiri tercihine uygun olarak belirleyeceği, profesyonel portföy yönetim şirketleri tarafından yönetilen emeklilik fonlarında değerlendirilmektedir.
4. Bireysel Emeklilik Sistemi, yatırım kararını kendisi vermek isteyen katılımcılar için uygun mudur?
Bireysel emeklilik sisteminde sanılanın aksine katılımcının birçok yatırım alternatifi vardır. Mevzuat gereği her şirket katılımcılarına farklı risk ve getiri yapısına sahip en az 3 farklı fon sunmak zorundadır. Uygulamada şirketten şirkete değişiklik göstermekle birlikte çoğu şirket 10’dan fazla fonu katılımcılarının tercihine sunmaktadır. Katılımcılar, emeklilik şirketlerinin kurucusu olduğu veya satışını üstlendiği fonlar arasından, kendi risk ve getiri tercihlerine göre en uygununu seçerek birikimlerini değerlendirebilirler. Dilerlerse ödemelerini hisse senedi, altın ve diğer kıymetli madenler ya da kamu/özel sektör borçlanma araçları fonları gibi birden çok fona dağıtarak risklerini azaltabilirler.
Yatırım yapma konusunda yeterli tecrübeye sahip olmadığını düşünen veya herhangi bir nedenle seçeceği fona karar veremeyen katılımcılar, katkı paylarını şirketlerin “standart fonlarına” yönlendirebilirler. Standart fonlar, özel olarak belirlenen daha az riskli yatırım stratejisine sahip fonlardır.
5. Kişinin yatırım alternatifleri nelerdir? Ödenen katkılar emeklilik şirketi tarafından ne şekilde değerlendirilebilir?
Katkı payları, emeklilik şirketleri tarafından kurulacak emeklilik fonlarında değerlendirilecektir. Bu fonlar, yerel ya da yabancı ortaklıkların payları, repo/ters repo, türev araçlar, hazine bonosu, devlet tahvili, özel sektör borçlanma araçları, eurobond, altın ve diğer kıymetli madenler, mevduat, katılım hesabı gibi değişik varlıklara yatırım yapabilmektedir.
Örneğin; “Kamu Borçlanma Araçları Fonu” portföyünün en az %80’i ters repo dahil devlet iç borçlanma araçlarına yatırılan, “Hisse Senedi Fonu” ise; portföyünün en az %80’i borsada işlem gören şirketlerin paylarına yatırılan fonlardır.
6. Bu sisteme katılmaya karar veren bir kişi katkı paylarını ne şekilde ödeyecektir ? Asgari katkı payı ödenmesi zorunluluğu var mıdır?
Aylık katkı payı ödemesinin mevzuatta bir alt sınırı yoktur. Katkı payı ödemeleri emeklilik şirketiyle serbestçe belirlenebilir.
Katılımcının yapmış olduğu katkı payı ödemeleri, şirkete intikalinden itibaren 2 iş günü içinde kişinin seçmiş olduğu fon dağılımı doğrultusunda yatırıma yönlendirilecektir.
7. Bireysel emeklilik ödemelerine yapılan devlet katkısı nedir?
Devlet katkısı, 1/1/2013’te yürürlüğe girmiş olan bireysel emeklilik teşvik sistemidir. Bu sistem uyarınca katılımcıların bireysel emeklilik sistemine yaptıkları katkı payı ödemelerinin %25’ine karşılık gelen tutar, devlet tarafından katılımcının devlet katkısı hesabına yatırılacaktır.
8. Katılımcılar nasıl devlet katkısı alabilirler?
Katılımcıların, devlet katkısı alabilmeleri için, bireysel emeklilik hesaplarına katkı payı ödemesi yapmaları yeterlidir. Yatırılan katkı payları Emeklilik Gözetim Merkezi’nce her ay takip edilerek, katılımcıların ödedikleri tutarın %25’i, kendileri adına ayrı bir hesaba aktarılır. Örneğin, her ay 200 TL katkı payı ödemesi yapan bir katılımcının devlet katkısı hesabına her ay 50 TL yatırılacaktır. Böylece, katılımcının birikimi aylık 250 TL’ye yükselecektir. Ayrıca bu 250 TL’lik tutarın da katılımcının tercihine göre belirlenen fonlarda değerlendirilmesi suretiyle getiri elde edilebilecektir.
9. Katılımcılar devlet katkılarına da getiri elde edebilecekler mi?
Evet. Devlet katkıları şirketlerin bu ödemeler için kuracakları ve Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenen yatırım araçlarından oluşacak fonlarda değerlendirilerek getiri sağlayacaktır. Üstelik bu fonların gider kesintileri, diğer emeklilik yatırım fonlarına kıyasla çok daha düşük olduğundan, katılımcıların elde edilen getiriden en üst düzeyde faydalanması mümkün olacaktır.
Katılımcının sistemden herhangi bir nedenle ayrılması durumunda, devlet katkısının yanında getirilerinin de hak kazandığı kısmı kendisine ödenecektir.
10. Devlet katkısından en yüksek seviyede faydalanmak isteyen katılımcılar ne kadar katkı payı ödemelidir?
Bireysel emeklilik sistemine yapılacak ödemeler herhangi bir üst sınıra tabi değildir. Fakat alınabilecek devlet katkısı sınırlanmıştır. Buna göre, devlet katkısı hesaplamasında baz alınacak katkı payı ödemelerinin toplamı, ilgili yıl sonunda geçerli brüt asgari ücretin yıllık toplamını geçemez. Başka bir deyişle, aylık ödemelerini brüt asgari ücret tutarında yapan bir katılımcı devlet katkısından en yüksek seviyede faydalanacaktır. Brüt asgari ücretin üzerinde katkı payı ödenmesine herhangi bir engel bulunmamakla birlikte, ödenen tutarın brüt asgari ücrete kadar olan kısmı için devlet katkısı alınabilir.
11. Paylarını satın aldığı fondan veya emeklilik şirketinden memnun olmayan katılımcılar, fonlarını veya şirketlerini değiştirebilirler mi?
Katılımcıların, paylarını satın aldıkları fonu ve/veya emeklilik şirketlerini değiştirmeleri mümkündür. Yılda 6 kez fon dağılımı değiştirme hakkı bulunan katılımcılar, sahip oldukları fon paylarını diledikleri zaman fona iade ederek başka bir fonun paylarına yatırım yapabilirler. Şirket değiştirmek içinse katılımcıların en az 2 yıl süreyle mevcut şirketlerinde kalmış olması gerekir. Eğer katılımcının sözleşmesi önceden başka bir şirketten aktarılmış ise bu süre 1 yıla düşer.
Emeklilik sözleşmesinin başka bir şirkete aktarılması halinde katılımcının bireysel emeklilik ve devlet katkısı hesaplarındaki tüm birikimi yeni emeklilik şirketine aktarılacaktır.
12. Katılımcının emekliliğe hak kazanmadan sistemden ayrılma hakkı var mıdır?
Bireysel emeklilik, katılımcıların gönüllü olarak katkı payı ödedikleri ve istedikleri zaman ayrılmalarının mümkün olduğu bir sistemdir. Katılımcılar, diledikleri an birikimlerini tahsil ederek sistemden ayrılabilir. Fakat emekli olmadan sistemden ayrılmaları durumunda, devlet katkılarının tamamına sahip olmaları mümkün olmamaktadır. Sistemde kalma süresine göre devlet katkılarının hak kazanılacak kısmı şu şekilde belirlenmektedir:
- En az 3 yıl sistemde kalan katılımcılar devlet katkısı ve getirilerinin %15’ine,
- En az 6 yıl sistemde kalan katılımcılar devlet katkısı ve getirilerinin %35’ine,
- En az 10 yıl sistemde kalan katılımcılar devlet katkısı ve getirilerinin yüzde %60’ına
hak kazanırlar. Sistemden emekli olan katılımcılar ise hesaplarındaki devlet katkısı ve getirilerinin tamamına hak kazanacaktır.
13. Emekliliğe hak kazanmanın şartları nelerdir?
Katılımcı sisteme giriş tarihinden itibaren en az on yıl sistemde bulunmak koşulu ile 56 yaşını tamamladıktan sonra emekliliğe hak kazanır. Sistemde on yıl bulunma koşulu, katılımcının birikimlerini almaksızın ilk emeklilik sözleşmesinin yürürlük tarihinden itibaren bireysel emeklilik sisteminde on tam yıl kalması kaydıyla, on yıl süreyle asgari katkı payı ödemesi veya emeklilik planları dahilinde on yıllık asgari katkı payı ödemesine karşılık gelecek toplu katkı payı tutarını ödemesi halinde yerine gelmiş olur.
Emekli olma halinde, yatırılan katkı payları ve getirilerinin yanı sıra devlet katkısı hesabında biriken katkı ve getirilerinin tamamı katılımcıya seçeceği ödeme şekli ile ödenir.
14. Emekliliğe hak kazandıktan sonra birikimler ne şekilde ödenir?
Emekli olmaya hak kazanan katılımcılar, şirketlerinin sunacağı 3 farklı ödeme şeklinden birini seçerek birikimlerini tahsil edebilirler.
- Birikimlerini tek seferde toplu olarak tahsil edebilirler.
- Programlı geri ödeme seçeneği ile seçilecek dönemlerde (aylık, 3 aylık, vb.) düzenli ödemeler şeklinde alabilirler.
- Gelir sigortası şeklinde bir ödeme planını seçebilirler.
Ayrıca, birikimlerini bu seçenekler arasında paylaştırarak hem toplu ödeme, hem de düzenli gelir elde edebilirler.
15. Katılımcılar sistemden ayrılırken ne kadar vergi ödeyecekler?
Ödenecek vergi, sistemde kalınan süreye bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Katılımcı, bireysel emeklilik sisteminde ne kadar uzun süre kalırsa, o kadar düşük oranda vergi ödeyecektir. Katılımcıların ödeyecekleri vergi aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır.
- 10 yıldan önce sistemden ayrılan katılımcılar %15
- 10 yıl katkı payı ödemiş olmakla birlikte 56 yaşından önce ayrılan katılımcılar %10
- 10 yıl katkı payı ödemiş olma ve 56 yaş şartlarını yerine getirerek emeklilik hakkını kazanan katılımcılar %5
oranında vergi ödeyecektir. Vergi kesintisi, sadece bireysel emeklilik ve devlet katkısı hesaplarından elde edilen getiri üzerinden yapılmakta, ödenen katkı paylarından ve devlet katkısının anaparasından vergi kesintisi yapılmamaktadır.
16. Eski bireysel emeklilik sistemi katılımcılarının tabi olduğu şartlar da aynı mı?
Devlet katkısı uygulamasına geçilirken, halihazırda bireysel emeklilik sisteminde bulunan katılımcılara fazladan bir avantaj sağlanmıştır. Avantajdan faydalanabilmek için katılımcıların 1/1/2013 tarihinden itibaren 3 yıl boyunca sistemde kalmaları gerekmektedir. Buna göre mevcut bireysel emeklilik katılımcılarının sistemde bulundukları toplam süre hesaplanırken 1/1/2013 tarihi itibarıyla,
a) Sistemde 3 yıldan fazla 6 yıldan az bulunan katılımcılara 1 yıl,
b) Sistemde 6 yıldan fazla 10 yıldan az bulunan katılımcılara 2 yıl,
c) Sistemde 10 yıldan fazla bulunan katılımcılara 3 yıl
eklenecek, böylece mevcut katılımcıların devlet katkısına hak kazanma süreleri kısalacaktır.
17. Bireysel emeklilik sisteminde ve fonlarda katılımcılardan tahsil edilen giderler nelerdir?
Katılımcının, bireysel emeklilik sistemine ilk defa katılması sırasında veya yeni bir bireysel emeklilik hesabı açtırması halinde, katılımcıdan veya sponsor kuruluştan giriş aidatı alınabilir. Giriş aidatı peşin ya da bir başka emeklilik şirketine aktarım veya sistemden çıkış tarihine ertelenmiş olarak tahsil edilebilir. Aidatın peşin olarak alınabilecek kısmı, brüt asgari ücretin %10’u ile sınırlıdır. Katılımcının sistemde kalma süresine göre, giriş aidatı yükümlülüğü de azalmaktadır. Bu kapsamda tahsil edilebilecek giriş aidatı;
a) Sözleşmenin yürürlük tarihinden itibaren 3 yıl içinde şirketten ayrılanlar için brüt asgari ücreti %75’ini,
b) Sözleşmenin yürürlük tarihinden itibaren 3 yılını dolduran sözleşmelerden 6 yıldan önce şirketten ayrılanlar için brüt asgari ücreti %50’sini,
c) Sözleşmenin yürürlük tarihinden itibaren 6 yılını dolduran sözleşmelerden 10 yıldan önce şirketten ayrılanlar için brüt asgari ücretin %25’ini
aşamayacaktır.
Emeklilik sözleşmesinin yürürlük tarihinden itibaren 10. yılını dolduranlardan, ölüm veya maluliyet nedeniyle ya da emeklilik hakkını kullanarak ayrılanlardan ertelenmiş şekildeki giriş aidatı tahsil edilemeyecektir.
Bireysel emeklilik hesabına yapılan katkı payları üzerinden azami yüzde 2 oranında yönetim gideri kesintisi alınabilir.
Yatırım yapılan fonların aracılık komisyonları, fon işletim giderleri, bağımsız denetim ücretleri gibi tüm giderlerinin karşılanması için fon toplam gider kesintisi yapılmaktadır. Fon net varlık değeri üzerinden hesaplanan fon toplam gider kesintisinin azami oranları, fon türlerine göre farklılık göstermektedir. Fon türlerine göre toplam gider kesintisi oranı, Hazine Müsteşarlığı tarafından 9 Kasım 2012 tarih ve 28462 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelik’te belirlenmiştir. Bu yönetmelik uyarınca toplam gider kesintisi oranları;
a) Para piyasası fonları için günlük yüzbinde 3 (yıllık %1,09),
b) Kamu / Özel Sektör / Uluslararası Borçlanma Araçları Fonları/ Kıymetli Madenler/ Endeks Fonları için günlük yüzbinde 5,25 (yıllık %1,91),
c) Hisse / Diğer Fonlar için günlük yüzbinde 6,25 (yıllık %2,28)
ile sınırlanmıştır. Fondan yapılacak tüm gider ve kesintilerin toplamı, ilgili fon türü için belirlenen azami oranı aşamayacaktır.
18. Katılımcılar katkı payı tutarını değiştirebilirler mi? Sisteme katkı payı ödemeye ara verebilirler mi?
Katılımcı (eğer asgari katkı payı tutarı belirlenmişse) emeklilik planında tanımlı asgari katkı payından daha az olmamak üzere katkı payı tutarını değiştirebilir. Bu yöndeki değişiklik talebi, değişikliğin yapılması istenen tarihten en az 2 iş günü önce şirkete yazılı olarak, şirketin çağrı merkezinden veya şirketin internet sitesinde katılımcı adına oluşturulan güvenli sayfadan yapılır.
Katılımcı, sisteme katkıda bulunmaya ara verebilir. Ancak katkı payı ödenmeyen süre emekliliğe hak kazanılması için gereken sürenin hesabında dikkate alınmaz.
Emekliliğe hak kazanılması için gereken sürenin hesabında katılımcının dahil olduğu emeklilik planı kapsamında ara verilen döneme karşılık gelen, işlem tarihindeki asgari katkı payı toplam tutarlarının ödenmesi kaydıyla katkı payı ödemeye ara verilen dönem dikkate alınır.
19. Bu sisteme katılan kişi, SGK’ya veya diğer sosyal güvenlik kurumlarına ödediği primleri aktarabilir mi?
Bireysel Emeklilik Sistemi mevcut sosyal güvenlik kurumlarından ayrı olarak işleyecektir. Bu sistem, sosyal güvenlik kurumlarından farklı olarak gönüllü katılıma dayalı, hesapların katılımcılar bazında tutulduğu ve takip edildiği bir sistemdir. SGK’ya ödenen primlerin buraya aktarılması söz konusu değildir.
20. Bireysel emeklilik sistemi devlet güvencesi altında mıdır? Emeklilik şirketinin iflası halinde katılımcıların haklarını koruyacak düzenlemeler var mı?
Bireysel emeklilik sistemi, devlet güvencesi altında değildir. Fakat emeklilik şirketleri, başta Sermaye Piyasası Kurulu ve Hazine Müsteşarlığı olmak üzere çeşitli düzenleyici kurumların gözetimi altındadır. Sermaye yapıları, borçlanma oranları ve finansal durumları, düzenli olarak takip edilmektedir. Yine de olumsuz ekonomik gelişmeler sonucunda iflas etmeleri mümkündür. Bütün gözetim faaliyetlerine ve önlemlere rağmen şirketin iflas etmesi halinde dahi, katılımcıların haklarını koruyan birçok uygulama mevcuttur.
Öncelikle, şirketin kurucusu olduğu fonların malvarlığı, emeklilik şirketinin varlığından ayrıdır. Başka bir ifadeyle, şirketin borçları için, kurucusu olduğu fonlara başvurulamaz. Çünkü o fonların varlıkları, şirkete değil fon katılma payı sahiplerine aittir. Bu nedenle, şirketin iflası halinde fonlarının tasfiye edilip şirketin borçlarının ödenmesi söz konusu değildir.
Ayrıca, fon malvarlığı kesinlikle haczedilemez, rehnedilemez ve fon portföyüne ilişkin olarak yapılan işlemler dışında teminat olarak gösterilemez. Fon varlıklarının Takasbank bünyesinde saklanması da, varlıkların başka hesaplara transfer edilmesini engelleyen ve katılımcıları koruyan başka bir uygulamadır.
21. Bireysel Emeklilik Sistemine nasıl dahil olunur?
Bunun için öncelikle Hazine Müsteşarlığı tarafından faaliyet izni verilmiş emeklilik şirketlerinden birine başvurulması gerekmektedir. İşveren grup emeklilik sözleşmesi hariç, emeklilik sözleşmesi, karşı karşıya gelinmeksizin şirketin internet sitesi veya çağrı merkezi yahut şirketçe yetkilendirilen çağrı merkezi aracılığıyla düzenlenebilir. Emeklilik sözleşmesi, belirlenen tutardaki ilk katkı payının şirketin serbest hesaplarına geçtiği tarihte yürürlüğe girer ve yürürlük tarihinden itibaren en geç 10 iş günü içinde katılımcıya gönderilir. Emeklilik sözleşmesinin yürürlük tarihi, katılımcının bireysel emeklilik sistemine giriş tarihini belirliyor olması açısından önemlidir. Emekliliğe ve devlet katkısına hak kazanma sürelerine dair hesaplar, bu tarih baz alınarak yapılır.
Katılımcı, teklif formunun imzalanmasını veya teklifin onaylanmasını müteakip 60 gün içinde cayma hakkına sahiptir. Cayma halinde, yapılan tüm ödemeler fon toplam gider kesintisi haricinde hiçbir kesinti yapılmadan, varsa yatırım gelirleriyle birlikte 10 iş günü içinde ödeyene iade edilir.
Bireysel Emeklilik ve Emeklilik Yatırım Fonları Bireysel Emeklilik Sistemini Tanıtıcı Bilgiler
Hukuki Çerçeve
Ülkemizdeki sosyal güvenlik reformunun bir parçası olarak ve kamu sosyal güvenlik sistemimizi tamamlayıcı nitelikte özel emeklilik programlarının oluşturulması amacıyla hazırlanan 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu, 7 Nisan 2001 tarih ve 24366 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve yayımından itibaren 6 ay sonra yürürlüğe girmiştir.
Bireysel emeklilik tasarruf ve yatırım sistemi, bireylerin emekliliğe yönelik tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesi suretiyle emeklilik dönemlerinde ek bir gelir sağlanarak refah düzeyinin yükseltilmesine, ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratılarak istihdamın artırılmasına ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunulmasına, sosyal güvenliğin kapsamının genişletilmesine, kamunun sosyal güvenlikten kaynaklanan yükünün azaltılmasına, mali sektörde uzun vadeli fonların arttırılarak kurumsal yatırımcıların gelişmesine ve sermaye piyasalarının derinleşmesine olanak sağlayan özel emeklilik sistemidir.
Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nu tamamlayıcı nitelikte olmak üzere Hazine Müsteşarlığı tarafından; Bireysel Emeklilik Danışma Kurulu’nun Çalışma Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik, Emeklilik Şirketlerinin Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik, Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelik ve Bireysel Emeklilik Aracıları Hakkında Yönetmelik çıkarılmıştır.
Bireysel emeklilik sistemine yönelik teşvikleri yeniden düzenlemek amacıyla Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 29 Haziran 2012 tarih ve 28338 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve bu Kanun ile getirilen devlet katkısı uygulaması, Hazine Müsteşarlığı tarafından 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bireysel Emeklilik Sisteminde Devlet Katkısı Hakkında Yönetmelik ile ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
Bireysel Emeklilik Sistemi’nin Özellikleri
Bireysel emeklilik sisteminin temel özelliklerini aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:
- Sistem, gönüllülük esasına göre işlemekte ve her kesimin katılımına açık bulunmaktadır.
- Tasarruflar, Hazine Müsteşarlığı’nın denetimine tabi olarak kurulan emeklilik şirketleri tarafından, Sermaye Piyasası Kurulu mevzuatı çerçevesinde oluşturulan emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilmektedir.
- Emeklilik şirketlerinin tabi olduğu, farklı risk ve getiri bileşimine sahip en az 3 emeklilik yatırım fonu kurma zorunluluğu ile, bireylerin kendi risk ve gelir beklentilerine uygun yatırım tercihleri yapabilmelerine olanak tanınmaktadır.
- Yatırımların kamu ve özel sektör borçlanma araçları, mevduat, katılma hesapları, repo ve ters repo işlemleri, ortaklık payları, türev araç işlemleri, varantlar, altın ve kıymetli madenler, kira sertifikaları, yatırım fonu katılma payları gibi çok çeşitli yatırım araçlarında değerlendirilmesi mümkün olmaktadır.
- Katılımcıların, paylarını satın aldıkları fonu ve/veya emeklilik şirketlerini değiştirmeleri mümkündür. Yılda 6 kez fon dağılımı değiştirme hakkı bulunan katılımcılar, sahip oldukları fon paylarını diledikleri zaman fona iade ederek başka bir fonun paylarına yatırım yapabilirler. Şirket değiştirmek içinse katılımcıların en az 2 yıl süreyle mevcut şirketlerinde kalmış olması gerekir. Eğer katılımcının sözleşmesi önceden başka bir şirketten aktarılmış ise bu süre 1 yıla düşer.
- Emeklilik yatırım fonunun varlıkları, emeklilik şirketinin malvarlığından ayrı olarak Sermaye Piyasası Kurulu’nca uygun görülen bir saklama kuruluşunda saklanır.
Bu özellikler çerçevesinde;
- Gayrisafi milli hasılanın %5-10’u düzeyinde bir birikim yaratılması,
- Sosyal güvenliğin kapsamının genişlemesi ve katılanlara emeklilik döneminde ek bir gelir sağlanarak refah düzeylerinin yükselmesine katkıda bulunulması,
- Reel sektöre kullanabileceği ilave kaynaklar yaratılması, bu yolla üretim ve istihdamda artış sağlanarak istikrarlı bir büyümenin gerçekleştirilmesi,
- Para ve sermaye piyasalarına yeni kaynaklar sağlanarak piyasaların gelişmesine ve derinleşmesine katkıda bulunulması, bu suretle kamu ve özel sektörün borç bulma imkanlarının iyileştirilmesi
Bireysel Emeklilik Sistemi’nin hedefleri arasında yer almaktadır.
Teşvikler ve Vergi Düzenlemeleri
– Devlet Katkısı
Bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının %25’ine karşılık gelen tutar, katılımcının devlet katkısı hesabına ödenir. Bu hesaptaki birikimler, devlet katkısı ödemeleri için özel olarak belirlenmiş, daha düşük fon toplam gider kesintisi oranına sahip fonlarda değerlendirilir. Katılımcının sistemden emekli olması veya vefat, maluliyet gibi nedenlerle sistemden ayrılması halinde, devlet katkısı hesabındaki birikimin tamamı kendisine (veya vefat durumunda lehdarına) ödenecektir.
Katılımcının emekliliğe hak kazanmadan sistemden ayrılmak istemesi durumunda, devlet katkısına hak ediş oranları aşağıdaki şekilde belirlenecektir.
1/1/2013 tarihinden sonra;
a) En az üç yıl sistemde kalan katılımcılar devlet katkısı ve varsa getirilerinin yüzde onbeşine,
b) En az altı yıl sistemde kalan katılımcılar devlet katkısı ve varsa getirilerinin yüzde otuzbeşine,
c) En az on yıl sistemde kalan katılımcılar devlet katkısı ve varsa getirilerinin yüzde altmışına,
hak kazanacaktır.
– Emeklilik Fonunun Vergilendirilmesi
Emeklilik yatırım fonlarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları kurumlar vergisinden istisnadır.
– Fondan Yapılacak Ödemelerin Vergilendirilmesi
Ödenecek vergi, sistemde kalınan süreye bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Katılımcı, bireysel emeklilik sisteminde ne kadar uzun süre kalırsa, o kadar düşük oranda vergi ödeyecektir. Katılımcıların ödeyecekleri vergi aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır.
- 10 yıldan önce sistemden ayrılan katılımcılar %15
- 10 yıl katkı payı ödemiş olmakla birlikte 56 yaşından önce ayrılan katılımcılar %10
- 10 yıl katkı payı ödemiş olma ve 56 yaş şartlarını yerine getirerek emeklilik hakkını kazanan katılımcılar %5
oranında vergi ödeyecektir. Vergi kesintisi, sadece bireysel emeklilik ve devlet katkısı hesaplarından elde edilen getiri üzerinden yapılmakta, ödenen katkı paylarından ve devlet katkısının anaparasından vergi kesintisi yapılmamaktadır.
– Diğer Vergiler
Sigorta ve emeklilik şirketleri ile emeklilik yatırım fonlarının kuruluşları dahil her türlü işlemlerinde düzenlenen kağıtlar damga vergisinden müstesna tutulur.
Kaynak: ismmmo
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Logomuhasebe karen ltd veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
